چه کسی میتواند ادعا کند که به تقویت مهارت حل مسئله نیاز ندارد، وقتی مشکلات بخش جدانشدنی زندگی ما هستند؟ در این مقاله تمرینهای کلاسی مناسب در جهت بهبود مهارت «حل مسئله» زبانآموزان در کلاس زبان انگلیسی، جمعآوری شدهاند.
تمرین اول: حل پنج مسئله در گروه
زبان هدف این تمرینها چیست؟ زبانآموزان در گروههای دو یا چند نفره سعی میکنند پنج مشکل مختلف را حل کنند. این موقعیت، فرصت خوبی برای تمرین موارد زیر است:
- تمرین شرطی نوع دوم (I would …, if I were in this situation)
- فعلهای modal
(should, might, mustn’t , …) - مذاکره (موافقت کردن/ مخالفت کردن/ ابراز نظر کردن/ پرسیدن نظر دیگران)
تجربه شخصی نقش مهمی در فرآیند حل مسئله دارد پس در هنگام بررسی مشکل از آنها در مورد زندگی خودشان بپرسید. اغلب این فعالیت در کلاس بزرگسالان و نوجوانان و سطح متوسط و پیشرفته انجام میشود. به عنوان یک warm up (یعنی فعالیتی جهت آشنایی اولیه زبانآموزان با موضوع) کارایی خوبی در کلاس دارد. مثلاً یک مشکل را در کلاس مطرح کنید. همچنین به عنوان فعالیتهای کلاسی نیز میتوان از آن استفاده کرد که حدوداً بیست دقیقه زمان میبرد. در انتهای کلاس زبانآموزان میتوانند نظراتشان را با هم مقایسه کنند.
لیستی از مطالب کلاسی
در زیر لیستی از مشکلات متداول جمع آوری شده است. آنها را در کلاس مطرح کنید و منتظر پاسخ زبانآموزانتان باشید:
- شب است و در یک رستوران تنها هستید. پس از صرف غذا متوجه میشوید که کیف پول خود را در منزل جا گذاشتهاید. همچنین شارژ موبایلتان تمام شده و موبایلتان خاموش است. شماره تماس هیچ کدام از دوستانتان را به یاد نمیآورید. کارکنان رستوران به شما میگویند که یا الان صورت حساب را میپردازید یا آنها پلیس را خبر میکنند. اگر در چنین شرایطی نتوانید از دوستتان بخواهید که پول بیاورد، چطور مسئله را حل میکنید؟
- جمعه، تولد دوست دخترتان است و برای جمعه شب برنامهریزی کردهاید که تولدش را با هم جشن بگیرید. جمعه بعدازظهر ناگهان به یاد میآورید که همان شب مهمانی تولد بهترین دوستتان است. چطور این مشکل کوچک را حل میکنید؟
- یکی از دوستانتان میخواهد موتور بخرد و از شما میخواهد به او چهارصد هزار تومان پول قرض بدهید. او قول داده است که پس از دو ماه پول را به شما برگرداند. هر بار که شما را میبیند تکرار میکند که حتما قرضش را پس میدهد. شما همین الان به این پول نیاز دارید. چطور این مسئله را حل میکنید؟
- برادرتان به شما اجازه داده که برای چند ساعت از ماشین او استفاده کنید. در حال رانندگی به طور کاملا تصادفی به یک تابلوی ایست برخورد میکنید و قسمتی از جلوی ماشین آسیب میبیند. میدانید که برادرتان عاشق ماشینش است برای همین میترسید که در این مورد به او چیزی بگویید. چطور این مشکل را رفع میکنید؟
- صمیمیترین دوستتان بهترین آدمی است که در زندگیتان دیدهاید بجز اینکه دهانش همیشه بوی بدی دارد. نمیخواهید احساسات دوست او را جریحهدار کنید اما خوب میدانید که بالاخره یک نفر باید به او بگوید. چطور این مشکل را حل میکنید؟
تمرین دوم: تکنینک پنج چرا
مبدع این تکنیک ساکی چی تویودا ( Sakichi Toyoda) است. امروزه مهندسان از این روش جهت یافتن ریشه اصلی مشکلات استفاده میکنند. از جمله شرکت تویوتا جهت ارزیابی عملکرد روشهای ساخت خودرو این روش را به کار گرفته است.
برای شروع لازم است از زبانآموزان بخواهید که کاغذ و قلمهایشان را آماده کنند. سپس برای آماده کردن ذهن آنها، از مشکلات خودتان بگویید. تا جایی که میتوانید مشکلاتی شخصی را مطرح کنید. واضح است که مثالها باید متناسب با سن زبانآموزان انتخاب شود. مثالی که در ادامه میآید در یک کلاس بزرگسال مطرح شده است:
«دوست دخترم مرا نگران میکند.»
سپس جلوی این جمله بنویسید: «چرا؟»
از زبانآموزان بخواهید در مورد این سوال بحث کنند و چند جواب ممکن را روی کاغذ بنویسند. حتما باید جوابها با جملات کامل نوشته شود. سپس نظر گروههای مختلف را بپرسید، به آنها گوش بدهید و چند مورد را انتخاب کنید. جواب نهایی را کنار کلمه «چرا؟» که از قبل نوشته بودید، یادداشت کنید. مثلاً شاید یک زبانآموز بگوید: «دوست دخترتان شما را نگران میکند چون او هرگز اتاق را تمیز نمیکند.»
سپس جلوی این جمله بنویسید: «چرا؟»
دوباره از زبانآموزان بخواهید در مورد دلایل احتمالی اینکه چرا او اتاق را تمیز نمیکند بحث کنند. آنها لازم است جوابها را بنویسند و شما در مورد جواب ممکن از آنها بپرسید.
شاید زبانآموزی بگوید: «او اتاق را تمیز نمیکند، چون او از شما انتظار دارد که تمیز کنید.»
به همین ترتیب ادامه دهید تا پنج جواب روی تخته داشته باشد. در انتها احتمالاً چنین تصویری را روی تخته دارید:
دوست دخترم مرا نگران میکند.
- چرا؟ دوست دخترتان شما را نگران میکند، چون او هرگز اتاق را تمیز نمیکند.
- چرا؟ او اتاق را تمیز نمیکند، چون او از شما انتظار دارد که تمیز کنید.
- چرا؟ او از شما انتظار دارد که اتاق را تمیز کنید، چون او فکر میکند که یک پرنسس است.
- چرا؟ او فکر میکند که یک پرنسس است، چون در گذشته پیشخدمت والدینش همواره اتاق را تمیز میکردند.
- چرا؟ پیشخدمت اتاق را تمیز میکرده است، چون برای این کار به او پول میدادهاند.
پس از پنج چرا، باید به جواب نزدیک شده باشد.
در این موقعیت احتمالا راه حل احتمالی این باشد که از او بخواهید پول بدهد تا کسی را برای تمیز کردن اتاق پیدا کنید. در این صورت احتمالاً او متوجه قضیه میشود و اتاق را تمیز میکند یا شاید هم به او بربخورد و دوست پسر جدیدی پیدا کند!