فسیل شدن یا تثبیت غلط‌ها (fossilization) هنگام یادگیری زبان خارجی یعنی اشتباهات زبان‌آموز با تکرار زیاد برای او به یک عادت تبدیل شود و اصلاح آنها به راحتی انجام نشود. در چنین شرایطی معلم بارها و بارها اشتباه زبان‌آموز را اصلاح می‌کند، ولی زبان‌آموز باز همان اشتباهات را تکرار می‌کند و متعجب است که چرا با اینکه می‌داند فرم و تلفظ درست چیست اما نمی‌تواند از آنها درست استفاده کند. در این مقاله دلایل آن را بررسی خواهیم کرد.
از نظر بسیاری از معلمان و ومحققان، این نوع اشتباه در روند یادگیری کاملاً طبیعی و غیرقابل اجتناب است. مثلاً: در زبان اسپانیایی دو کلمه جدا برای «he» و «she» وجود ندارد به همین دلیل بسیاری از زبان‌آموزان اسپانیایی که می‌خواهند زبان انگلیسی یاد بگیرند، نمی‌توانند میان این دو کلمه در انگلیسی تمایز قائل شوند و پیوسته آنها را جای یکدیگر استفاده می‌کنند.
به طور کلی اصلاح کردن اشتباهات در کلاس درس زمانبر است اما یک اشتباه که در ذهن فسیل شده اگر زبان‌آموز دلیل آن را نفهمد، ممکن است هرگز اصلاح نشود.
چرا اشتباهات در ذهن زبان‌آموز تثبیت می‌شوند:
-
ترجمه و انتقال از زبان اول
در یک کلاس درس در لهستان اشتباهات تثبیت شده در ذهن زبان‌آموزان جمع‌آوری و بررسی شد. از آنجا که زبان‌آموزان به زبان اول‌شان مسلط هستند، اکثراً همه چیز را از آن زبان به شکل غلطی به زبان دوم برمی‌گردانند. اکثر محققان معتقدند که دلیلی اصلی ثبات غلط‌ها در ذهن همین است.
-
کتاب‌ها و جزوه‌های درسی کاربردی نیستند
متاسفانه گرامر در کتاب‌های درسی به این صورت درس داده می‌شوند: زمان یک فعل با جزییات بسیار تدریس می‌شود و سپس چند تمرین جای خالی و پس از آن هر سال همین تمرین‌ها در مدارس تکرار می‌شود. از آنجا که به کاربرد آن توجهی نمی‌شود، زبان‌آموزان دقیقا متوجه دلیل یادگیری این درس‌ها نمی‌شوند. به نظر می‌رسد که نویسندگان این کتاب‌ها بی توجه به دنیای خارج تنها در ذهن‌شان زندگی می‌کنند.
-
تمرکز بیش از اندازه معلم روی یک درس
در تحقیقی در کشور لهستان مشخص شد که دانشجویان زبان انگلیسی بیش از اندازه و در مواردی اشتباه از زمان حال استمراری (present continuous) استفاده می‌کنند درحالیکه تسلط لازم را بر حال ساده (simple present) ندارند. این در حالی است که طی سا‌ل‌های گذشته، کلاس‌های متعددی در این زمینه گذرانده‌اند. تنها نتیجه‌ای که می‌توان گرفت این است که چون معلم‌ها بیش از اندازه کافی آن را به زبان‌آموزان تدریس کرده‌اند و تنها به تمرین‌های جاخالی بی‌فایده بسنده کرده‌اند، کلاس‌ها مفید نبوده‌اند. یعنی از نظر شناختی به علت این بار بیش اندازه، یادگیری صورت نگرفته است.
از طرف دیگر بخشی از گرمرهای زبان انگلیسی به ندرت در زبان محاوره به کار گرفته می‌شوند و لزومی ندارد که در کلاس مکالمه روی آنها تمرکز زیادی گذاشته شود مانند تفاوت آینده کامل (future perfect) و آینده کامل استمراری (future perfect continuous) یا جملات مجهول. آنها مختص زبان نوشتاری هستند. لازم است نویسندگان کتاب‌های درسی و معلمان، تفاوت دو زبان نوشتاری و گفتاری در زبان انگلیسی را به زبان‌آموزان بگویند. زبان‌آموزان نمی‌دانند که کسی که زبان مادری‌اش انگلیسی است، تنها از تعدادی از این گرمرها استفاده می‌کند و نه همه آنها.
-
شیوه‌های آموزشی خلاقانه نیستند
بسیاری از معلمان زبان در کلاس درس از روش‌هایی استفاده می‌کنند که هوشمندانه نیستند و زبان‌آموزان تنها لازم است که ساختارها را پس از معلم تکرار کنند. اغلب در کلاس تمرین‌های چالشی مانند سخنرانی TED talks مطرح نمی‌شود، چراکه معلمان می‌ترسند که مبادا نتوانند موقعیت را کنترل کنند و شاید نتوانند در جزییات به خوبی پاسخگوی زبان‌آموزان باشند. درحالیکه دانش ناکافی معلم، مشکل بزرگتری به نام فسیل شدن یا تثبیت غلط‌ها را به وجود می‌آورد.
-
عوامل محیطی
برخی معلمان اشتباهات زبان‌آموزان را به دلایل زیر تصحیح نمی‌کنند :
- رفتار معلم یا اطرافین برای اصلاح اشتباه او مناسب نبوده است.
- سطح زبانی معلم به سطح پیشرفته نرسیده است.
- فرصت مناسبی برای استفاده از زبان دوم وجود نداشته است.
- درک کافی از اطلاعات دریافتی ندارد.
- سن زبان‌آموز هنگام شروع یادگیری زبان مهم است.
- به دلیل تعداد بالای زبان‌آموزان در کلاس، حجم اشتباهات بالاست.
- به دلایل فلسفی، روش شناختی یا دلایل شخصی.
- گاهی زبان‌آموز دانش کافی در مورد زبان اول خود ندارد.
- زبان‌آموز با زبان دوم از نظر احساسی، اجتماعی یا روانشناختی ارتباط برقرار نکرده است.
راهکارهای مقابله با fossilized learning (تثبیت غلط‌های زبان‌آموزان) را اینجا بخوانید:
https://eflhere.com/nine-strategies-to-overcome-fossilized-learning/
resources:
https://www.teachingenglish.org.uk
https://englishcoachonline.com/
