از جمله مباحث مهمی که در کلاس‌های تربیت معلم زبان‌های خارجی مطرح می‌شود، فیدبک دادن به زبان‌آموز است. ارائه فیدبک همان‌طور که می‌تواند به پیشرفت زبان‌آموزان کمک کند، اگر در شرایط مناسبی مطرح نشود می‌تواند آنها را دلسرد کند. در مقالات پیشین به طور مفصل در مورد مباحث تئوریک این موضوع صحبت کرده‌ایم. برای اطلاعات بیشتر مراجعه کنید به:
چگونه فیدبک بدهیم؟ (قسمت دوم – Error Correction)
چگونه فیدبک بدهیم؟ (قسمت سوم – Correcting Spoken and Written English)
پنج سوال اساسی در مورد فیدبک‌های کلاسی
- آیا به طورکلی اشتباهات باید تصحیح شوند؟
- چطور باید تصحیح شوند؟
- چه زمانی باید تصحیح شوند؟
- چه کسی باید آنها را تصحیح کند؟
- کدام اشتباهات باید تصحیح شوند؟
در این مقاله به نمونه‌های عملی که در کلاس درس اتفاق افتاده خواهیم پرداخت و در مورد دو سوال زیر صحبت می‌کنیم:
- معلمان تا چه حد در عمل مطابق تئوری‌ها یا باورهای خودشان پیش از کلاس عمل خواهند کرد؟
- اگر تطابقی میان حرف و عمل آنها وجودندارد، دلایل آن چیست؟
پیش از این آزمایشات مختلفی با همین موضوع انجام شده و نتایج گاهی تطابق و گاهی عدم تطابق را گزارش داده‌اند. در این آزمایش تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر از موارد قبلی است و تمام پنج سوال بالا پوشش داده شده است.
روش جمع‌آوری داده
مرحله اول: بررسی ویدئو ضبط‌شده کلاس‌ها
مرحله دوم: مصاحبه با معلم پس از کلاس
برای این آزمایش 20 استاد زبان خارجی از یک دانشگاه خصوصی در ترکیه انتخاب شدند. ابتدا به استادان ده نمونه فرضی برای بررسی و اصلاح داده شد. این نمونه‌ها بر اساس پنج سوال ابتدای مقاله طرح شده بود. مثلاً در این شرایط فرضی آیا چنین اشتباه گرامری باید تصحیح شود یا نه. پاسخ معلم‌ها جهت انطباق با عمل آنها در کلاس ثبت شد. سپس استادهای مختلف کلاس‌هایی با زبان‌آموزانی هم سطح و در شرایط مشابه برگزار کردند. کلاس‌ها در زمان برگزاری ضبط شد و سپس ویدیوها با توجه به پاسخ‌های پیشین استادان مورد بررسی قرار گرفت. در پایان با هر استاد مصاحبه‌ای انجام شد و دلیل عدم تطابق حرف و عمل (در صورت وجود) پرسیده شد. همچنین از معلمان پرسیده شد که آیا مایلند فعالیت‌های کلاسی‌شان یا پاسخ‌هایشان در پرسشنامه را دوباره تغییر دهند. پاسخ‌ها نیز همگی در جدول آمده است. از آنجا که مخاطب این مقاله معلمان زبان‌های خارجی هستند خواندن دلیل معلمان دیگر درچنین موقعیت‌هایی خالی از لطف نیست چراکه چنین موقعیت‌هایی یا برای آنها پیش آمده یا در آینده احتمالاً پیش خواهد آمد.
| دلایل | نوع اشتباه | نوع فیدبک | تغییر درنوع فیدبک؟ |
| به نظرم آن فعالیت به فیدبک نیاز داشت. | تلفظ | تصحیح صریح | نه |
| متوجه اشتباه نشدم. | لغت | فیدبک ارائه نشد | نه |
| به نظرم بعضی زبان‌آموزان تمرکزشان را از دست دادند و از موضوع بحث خارج شدند. به همین خاطر صریحا آنها را تصحیح کردم تا دوباره آنها را گروه‌بندی و فعالیت بعدی را انجام دهم. اما من معمولا چنین کاری نمی‌کنم. | گرامر | فیدبک فرا زبانی | نه |
| فیدبک ندادم چون منتظر بودم زبان‌آموز خودش را اصلاح کند. او زبان‌آموز موفقی است. | تلفظ | فیدبک ارائه نشد | نه |
| بحث در کلاس جان گرفته بود و من نمی‌خواستم با تصحیح زبان‌آموزان بحث را خراب کنم. | گرامر | فیدبک ارائه نشد | نه |
| زبان‌آموز خجالتی و درون‌گرا بود بخاطر همین تصمیم گرفتم به او فیدبک ندهم. | لغت | فیدبک ارائه نشد | نه |
| سعی کردم با نشان دادن یک واکنش آنها را مطلع کنم اما گویا متوجه آن نشدند. | گرامر | برنامه‌ریزی دوباره | نه |
| سعی کردم با elicit کردن به جواب برسم اما گویا آنها کلمه درست را نمی‌دانستند. | لغت | elicit کردن | نه |
| اشتباه زبان‌آموز را تکرار کردم اما او متوجه نشد. | گرامر | تکرار | نه |
| من به صراحت اشتباه زبان‌آموز را تصحیح کردم چون او از همکلاسی‌هایش جا مانده بود و به کمک بیشتری نیاز داشت. | گرامر | تصحیح صریح Explicit correction | نه |
| این یک اشتباه رایج است و نیاز به تمرکز و توضیح بیشتر دارد. | لغت | فیدبک فرا زبانی | نه |
| می‌خواستم کل کلاس فرصتی برای مشارکت داشته باشند اما کسی جواب نداد بنابراین پس از مکثی کوتاه خودم فیدبک دادم. | تلفظ | elicit کردن (کم‌کم با طرح پرسش‌هایی به جواب رسیدن) | نه |
نتیجه‌گیری
این تحقیق نشان داد که موقعیت آموزش/ یادگیری بر دانش صرف ارجعیت دارد، چراکه معلمان اعلام کردند که حتی اگر دوباره به کلاس برگردند و شانس تغییر تصمیم‌شان را داشته باشند، باز همان تصمیم را خواهند گرفت. اینکه حرف و عمل معلم‌ها با هم یکسان نبود، بدون در نظر گرفتن تاثیر اهداف و بستر کلاس، نمی‌تواند امری صرفا خوب یا بد باشد. می‌توان دلایل مختلفی برای این تفاوت در نظر گرفت: دوره تربیت‌معلمی که گذرانده، سابقه و تجربه او، رشته و مقطع تحصیلی‌اش و … . به طور کلی اگر عدم تطابقی میان حرف و عمل معلم مشاهده شود، نشان از کم و کاستی او در امر تدریس نیست، بلکه می‌تواند از نظر شغلی پیشرفت حرفه‌ای و پیوسته معلم و از نظر شخصی رشد بالقوه او را نشان دهد.
تمرینی برای شما
در این تمرین ابتدا یک سوال و جواب میان معلم و زبان آموز آمده است. در پاسخ زبان‌آموز مشکلی وجود دارد. پاسخ‌های احتمالی یک معلم از یک تا چهار شماره‌گذاری شده است. شما اگر به جای معلم باشید از کدام یک از این چهار جمله برای ارائه فیدبک استفاده می‌کنید؟ می‌توانید گزینه انتخابی و دلیل خود را در قسمت “دیدگاه‌ها” برای ما بنویسید.
Teacher: What did you do at home last night?
Student: I goed home late so I couldn’t do much.
- Teacher: No, not goed, went.
- Teacher: You went home late? Why? What did you do?
- Teacher: I am sorry?
- Teacher: You need to use the past form of the verb
- Teacher: You… (pausing)? (rising intonation)
- Teacher: I GOED home late. (stressing the mistake, with rising intonation)
Source:
