Top-Down و Bottom-Up چه هستند؟! آیا میدانید کدام یک بهتر است و برای چه منظوری استفاده میشوند؟
سلام به همه
در این مطلب میخواهم به استفاده از استراتژیهای Top-Down و Bottom-Up در تدریس بپردازم، که با تشویق کردن زبان آموزان به استفاده از آنها میتوانید به درک مطلب بهترشان در مهارتهای دریافتی (Receptive skills: Reading & Listening) کمک کنید.
Bottom-Up / جزء به کل
یا معنی تحت الفظی پایین به بالا؛ تکیه بر معانی تک تک کلمات برای درک مطلب
Language-based process
مثال
دانشآموزان با دقت به صداها در Listening و تمرکز بر کلمات در Reading با کمک از Affixation (Prefix, Suffix) معنی کلمات را حدس میزنند.
یا خواندن یک متن توسط دانشآموزان، سبب تمرکز به فرم کلمات میشود بنابراین یک پروسهی Bottom-Up محسوب میشود.
Top-Down / کل به جزء
یا معنی تحت الفظی بالا به پایین؛ استفاده از دانش زمینهای برای پیشبینی و حدس زدن موضوع کلی مطلب
Knowledge-based process
این روش مؤثرتر از Bottom-Up عمل میکند، چون مهم است که دانش آموز با اینکه متوجه یک سری ساختارها و کلمات نمیشود، اما به گوش دادن یا خواندن ادامه دهد و به تک تک اجزا وابسته نباشد و به کلیت مطلب توجه کند.
مثال
اگر قبل از خواندن یک متن Reading از بچهها بخواهیم تا از روی موضوع مطلب حدس بزنند و پیشبینی کنند که مطلب در چه موردی است، پروسهی Top-down را انجام دادهایم.
Top-Down و Bottom-Up در لیسنینگ
توجه شما را به مثال جالبی از Catherine Morley جلب میکنم:
فرض کنید یکی از دوستانتان داستان تعطیلاتش که یک فاجعه بوده را برایتان تعریف کرده و شما هم با گوش دادن احساس همدردی خود را نشان دادهاید؛ سپس در همان روز برای رفتن به خانهی یکی دیگر از دوستانتان آدرس را جویا میشوید، با دقت گوش میدهید و یادداشت میکنید.
آیا به هر دو مطلب به یک شکل دقت داشتهاید؟!
مشخص است که در موقعیت اول شما به ماهیت کل مطلب دقت کردهاید، که بهعنوان Top-down نامیده میشود و اما در موقعیت دوم اهمیت به تک تک کلمات بوده است، و درک مطلب با تقسیم کردن تکه به تکه و رمزگشایی سیگنالهای صوتی به دست میآید که به عنوان Bottom-up شناخته میشود.
فعالیت لیسنینگ Top-Down
اگر تابحال از دانشآموزانتان خواستهاید تا توسط موضوع، موقعیت، تصاویر و یک سری کلمات کلیدی موضوع Listening را پیشبینی کنند، شما از Top-down برای آنها استفاده کردهاید.
تمرکز این استراژی بر این است که اگر دانشآموز متوجه ساختاری یا کلماتی در مطلب نشد باز هم ادامه بدهد و تلاش به درک کلی مطلب کند.
دیگر فعالیتهای معمول این روش
- قرار دادن تصاویر و یا موقعیتها پشت سر هم
- گوش دادن به مکالمات و حدس زدن اینکه کجا اتفاق افتادهاند و یا حدس روابط بین افرادی که در فایل صوتی هستند
- خواندن اطلاعاتی در مورد موضوع و بعد گوش دادن جهت چک کردن اینکه آیا همان نکات گفته شده یا خیر
فعالیت لیسنینگ Bottom-Up
تمرکز استراژی Top-Down بر این است که اگر دانشآموز متوجه ساختار یا کلماتی در مطلب نشد باز هم ادامه بدهد و تلاش به درک کلی مطلب کند. اگر دانشآموز از طریق سیگنالها متوجه نشد و یا دانش کلی کمی از مطلب داشت، میتواند با کمک پروسهی Bottom-Up عناصر زبانی را درک کند و بعد با پروسهی Top-Downبه درک کامل مطلب بپردازد. بنابراین با ترکیب این دو پروسه میتواند شنوندهی موفقی شود.
تمرینی که میتوانید برای تقویت مهارت تشخیص کلمات با دانشآموزان خود کار کنید این است که…
- شما میتوانید تعدادی از جملات را با سرعت طبیعی بگویید.
- از بچهها بخواهید تا هر تعداد کلمهای که در جمله میشنود را بنویسند.
- بعد از آن میتوانند در گروههای کوچک کلمات خود را چک کنند.
- و وقتی برای بار سوم به جملات شما گوش میدهند، سعی کنند تا جملهی کامل را بنویسند.
- و در نهایت آنچه نوشتهاند را با جملات صحیح چک کنند.
چند مثال برای این کار:
*با توجه به سطح دانشآموزانتان و کلماتی که یاد گرفتهاند جملات خود را طراحی کنید.
It’s quite a long way.
Can you tell him I called?
I’d better go soon.
I’m going to the shop.
…
Top-Down و Bottom-Up در ریدینگ
باتوجه به مطالب قبلی و کلیت چیزی که در مورد این دو پروسه گفته شد، نگاهی به فعالیتهای ریدینگ بیاندازید.
فعالیت ریدینگ Top-Down
برای این مدل فعالیت روشهای متفاوتی میتوانید استفاده کنید، مثلا:
- از دانش آموزان بخواهید تا با Skim کردن متن به یک سری از سوالات جواب بدهند.
- از طریق موضوع حدس بزنند که متن در مورد چه چیزی است و کلمات مرتبط با آن را به روی تخته بنویسید.
- چند جملهی اول مطلب را بخوانند یا از آنها بخواهید تا تنها پاراگراف آخر را بخوانند و پیشبینی کنند که چه گفته است و در مورد چه است.
- و در آخر هم از آنها بخواهید تا متن را کامل بخوانند تا اطلاعات دقیقتری را به دست بیاورند.
فعالیت ریدینگ Bottom-Up
- از دانش آموزان بخواهید تا متن را Scan کنند و کلماتی که بلد نیستند را خط بکشند.
- آنها را در گروههای سه تا چهار نفره قرار دهید تا یک لیستی از کلماتی که نمیدانند را با هم بنویسند.
- بعد از آن در کنار هم سعی کنند تا معنیهایی که ممکن است درست باشند را برای هر یک حدس بزنند و بنویسند.
- سپس از گروهها بخواهید تا کلماتی را که لیست کردهاند بگویند و بعد از گروه اول کلماتی که تکرار میشوند را تیک بزنید که چند بار تکرار شدهاند.
- حالا از آنها بخواهید تا تعریفهای خود از هر کلمه را بگویند.
- در نهایت مطلب را بخوانند و پس از آن و یا در حین خواندن متن معنی درست کلمه را باتوجه به متن با کمک هم حدس بزنند.
نکات پایانی
قبل از اینکه دانش آموزان متنی را بخوانند یا به آن گوش دهند؛ از آنها بخواهید تا
- هر آنچه که در مورد موضوع میدانند را به صورت Brainstorm بنویسند.
- محتوا و ژانر متن را پیشبینی کنند.
- اگر دانش قبلی زیادی در مورد مطلب ندارند، به سوالات احتمالی در مورد آن هم فکر کنند.
در حالی که دانش آموزان متنی را میخوانند:
- شناسایی کلمات و عباراتی که از قبل با آنها آشنا هستند.
- از دانش Word Formation برای درک کلماتی که نمیدانند، استفاده کنند.
- آشنایی با Discourse Marker ها برای درک بهتر.
در حالی که دانش آموزان متنی را گوش میدهند:
- تشخیص کلمات و عباراتی که از قبل میدانند.
- توجه به نشانههای Non-verbal (غیر کلامی) مانند صداهای پشت زمینه و …
- توجه به …,pauses, hesitation, intonation, expressions of surprise تا متوجه کلیت موضوع لیسنینگ شوند.
- استفاده از دانش زمینهای در مورد Connected Speech، استرس جملات و لحن.
پس از خواندن یا گوش دادن متن توسط دانش آموزان:
- به آنها زمان دهید تا در مورد روند آنچه که به آنها در درک بهتر کمک کرده و یا نکرده است فکر کنند.
- آنها را تشویق کنید تا تکنیکهایی که می توانند برای درک مطلب در خارج از کلاس استفاده کنند، را ثبت کنند.
این هم از استراتژیهای Top-Down و Bottom-Up در تدریس، امیدوارم که از این مطلب نیز استفاده ببرید.
آیا شما هم از این استراتژیها در تدریس استفاده میکنید؟ در قسمت نظرات از تکنیکهای بیشتر در مورد این دو برایمان بنویسید و با بقیه به اشتراک بگذارید.
Source: teachingenglish.org / whatiselt.com